Soms doet het meeste pijn wat nooit is uitgesproken

Soms zijn het kleine dingen. Iemand die je afsnauwt in een winkel. Een collega die je niet aankijkt tijdens een vergadering. Een gesprek waarin je naam nét iets te moeilijk wordt uitgesproken. Of een sollicitatie die nergens op uitloopt, terwijl je wéét dat je geschikt was.

In Amerika is dit soort dagelijkse discriminatie onderzocht. De cijfers waren schokkend. Mensen die vaak worden buitengesloten of minderwaardig behandeld, hebben veel meer kans op depressie, angstklachten en zelfs lichamelijke klachten. Het ging niet alleen om grote, zichtbare vormen van racisme of uitsluiting. Juist de subtiele dingen bleken schadelijk, als ze zich blijven opstapelen.

En natuurlijk kun je denken: dat is Amerika. Maar ook hier, in Nederland, zijn de cijfers zorgwekkend.

Volgens het CBS en het Sociaal en Cultureel Planbureau ervaart ongeveer één op de vijf Nederlanders discriminatie. Dat gebeurt op het werk, bij het zoeken naar een woning, in het onderwijs of gewoon op straat. Vooral mensen met een migratieachtergrond, zwarte Nederlanders, vrouwen, mensen met een beperking, LHBTQ+ personen en mensen met overgewicht geven aan dat ze regelmatig ongelijk worden behandeld.

De impact daarvan is groot. Niet alleen psychisch, maar ook lichamelijk. Je voelt je onveilig, gespannen, je vertrouwt mensen minder. Soms kruipt het onder je huid zonder dat je het zelf meteen doorhebt. Het vreet aan je energie, je motivatie, je levenslust.

Wat me raakt in dit soort onderzoeken, is hoe universeel het eigenlijk is. Ieder mens wil zich gezien en gerespecteerd voelen. En als dat basisgevoel keer op keer wordt ondermijnd, raakt dat aan je kern. Je identiteit. Je gezondheid.

We praten in de gezondheidszorg veel over voeding, beweging, slaap. Maar hoe vaak hebben we het écht over hoe iemand zich voelt in de samenleving? Of iemand zich veilig voelt op het werk? Of je de ruimte krijgt om gewoon jezelf te zijn?

Het zou geen bijzaak moeten zijn. Want het lichaam onthoudt alles. Ook de dingen die nooit hardop zijn gezegd.

Als we willen bouwen aan een gezonde samenleving, moeten we beginnen bij luisteren. Bij vragen durven stellen. Bij het erkennen van ervaringen die misschien niet de onze zijn, maar die er wél toe doen.

Gezondheid begint daar waar je mag zijn wie je bent.